زندگی و سلامت ما در دستان صنعت سلامت است. پیشرفت در صنعت سلامت و به کارگیری روش‌ها و فناوری‌های جدید تنها یک صنعت را ارتقا نمی‌دهد بلکه زندگی ما را بهتر می‌کند. می‌تواند طول عمر ما را افزایش دهد و بیماری‌ها و دردهایی که می‌کشیم را از بین ببرد. حوزه سلامت از جمله حوزه‌هایی است که حتی کوچکترین نقش آفرینی‌ای در آن نیاز به تحصیلات دانشگاهی و تخصص دارد و یکی از علمی‌ترین صنایع جهان به حساب می‌آید.
صنعت سلامت حالا در حال تجربه تحولی عظیم است. تحولی که به سبب فناوری هوش مصنوعی در حال وقوع است. کافیست تنها به استارتاپهای حوزه سلامت و هوش مصنوعی نگاهی بی‌اندازید. روز به روز همه چیز در حال تغییر است. در این مقاله به بررسی کاربردهای برتر فناوری هوش مصنوعی در صنعت سلامت می‌اندازیم.
چرا هوش مصنوعی می‌تواند به خوبی وارد دنیای پزشکی و سلامت شود؟
برای این که یک سیستم هوش مصنوعی به صورت موفق عمل کند نیاز به داده دارد. در واقع حتی اگر سخت افزارهای اختصاصی هوش مصنوعی را در اختیار داشته باشیم و حتی الگوریتم‌های پیشرفته هوش مصنوعی نظیر روش‌های یادگیری ماشین و یادگیری عمیق را در اختیار داشته باشیم، بدون داشتن داده نمی‌توانیم موفق شویم.
حوزه پزشکی و سلامت حوزه‌ای است که با حجم وسیعی از این داده‌ها عمل می‌کند. تصویر برداری‌ها، داده‌های آزمایش‌ها، تاریخچه بیماری‌ها و سوابق درمانی و ده‌ها منبع داده دیگر در این حوزه وجود دارند که می‌توانند در سیستم‌های هوش مصنوعی مورد استفاده قرار گیرند.
به صف‌های شلوغ آزمایشگاه‌ها یا مطب‌ها و … توجه کنید، در هر لحظه میلیون‌ها داده در حال به وجود آمدن است. داده‌هایی از انسان‌های مخلف، در شرایط مختلف با ژنتیک‌های مختلف و … تنوع بالایی از داده‌ها را ایجاد می‌کند که به عنوان یک گنجینه بسیار ارزشمند عمل می‌کنند.
امروزه طراحی سامانه‌ها در راستای یکپارچه سازی این داده‌ها در بسیاری از نقاط جهان شروع شده است تا به دولت‌ها و همچنین شرکت‌های فعال در این حوزه این قابلیت را بدهد از این داده‌ها ( با رعایت اصول اخلاقی و استانداردهای صنعت و تحت رگولاتوری مناسب) برای توسعه روش‌های درمانی و محصولات و داروهای جدید بکاربگیرند.
علاوه بر موضوع داده، حوزه سلامت و پزشکی هرگونه سرمایه‌گذاری را توجیه می‌کند. زیرا هیچ چیزی ارزشمند‌تر از سلامت انسان‌ها نیست. از همین رو همواره بکارگیری تجهیزات و سیستم‌های گرانقیمت در حوزه پزشکی مورد پذیرش بوده است.
تاریخچه بکارگیری هوش مصنوعی در حوزه سلامت و پزشکی
شاید فکر کنید که هوش مصنوعی در حوزه پزشکی و سلامت موضوع تازه‌ای است اما احتمالا برخی از این سیستم‌ها در این حوزه پیش از به دنیا آمدن ما وجود داشته‌اند. تاریخچه این هوش مصنوعی در پزشکی به اواسط قرن بیستم بر‌میگردد. در دهه ۱۹۷۰ سیستم هوش مصنوعی نظیر MYCIN در دانشگاه استنفورد ساخته شد. ( همانطور که در مقاله تاریخچه هوش مصنوعی گفتیم، MYCIN یکی از نقاط عطف در تاریخ هوش مصنوعی است). ماسین یک سیستم خبره بود که توصیه‌های پزشکی ارائه می‌کرد.
همزمان با پیشرفت هوش مصنوعی و توسعه الگوریتم‌های جدید یادگیری ماشین و سپس یادگیری عمیق، کاربردهای هوش مصنوعی در پزشکی نیز افزایش یافت. در دهه ۱۹۸۰ استفاده از ماشین لرنینگ برای تجزیه و تحلیل تصویربرداری پزشکی استفاده شد.
با شروع قرن ۲۱ام و توسعه پرونده‌های الکترونیکی سلامت، داده‌های بسیاری گردآوری شد که زمینه را برای توسعه خدمات جدید در این حوزه امکان پذیر ساخت. حالا روز به روز استارتاپ‌ها و خدمات بیشتری در این حوزه ارائه شده است. امروزه حوزه سلامت یکی از محبوب‌ترین بخش‌ها است و توجه بسیاری از محقیقین و سرمایه‌گذاران را به خود جلب کرده است. همین موضوع باعث شده است که روز به روز به کاربردهای این فناوری در حوزه سلامت افزوده شود.
کاربردهای برتر هوش مصنوعی در صنعت بهداشت
همانطور که گفته شد حوزه سلامت و درمان یک میزبان عالی برای فناوری هوش مصنوعی است. کاربردهای این فناوری در این صنعت بسیار گسترده است و ما در این بخش تنها به صورت مختصر بخشی از مهمترین آن‌ها را بررسی می‌کنیم
تصویربرداری و تشخیص پزشکی
بسیاری از ما احتمالا تجربه گرفتن عکس‌های رادیولوژی یا حتی سی‌تی اسکن و ام آر آی را داشته‌ایم. رویه به این صورت است که پس از تصویر برداری، متخصص عکس را بررسی می‌کند و بر اساس مشاهدات خود بیماری را تشخیص می‌دهد.حتی با استفاده از دستگاه‌های تصویربرداری پزشکی پیچیده که به جزئیات دقیقی از بدن را نشان می‌دهند، تفسیر و تصمیم‌گیری درباره اینکه آن تصاویر چه چیزی را نشان می‌دهند، وظیفه‌ی انسان است. حالا هوش مصنوعی می‌تواند در اینجا نقش آفرینی کند و با دقتی بسیار بیشتر از دقت انسان بیماری‌ها را تشخیص دهد.
در یک نمونه بسیار مهم، هوش مصنوعی نشان داده است که می‌تواند پیش از این که سرطان به سطحی جدی برسد آن را شناسایی کند هوش مصنوعی در تشخیص زود هنگام سرطان گام بسیار مهمی در حوزه پزشکی می‌تواند باشد. در حال حاضر نیز سازمان غذا و داروی آمریکا ابزارهایی با کمک هوش مصنوعی برای کمک به تشخیص سرطان های مغز، سینه، ریه، پروستات، پوست و تیروئید تایید کرده است.
آنالیز پیش‌بینانه
پیشگیری بهتر از درمان است. این شعاری است که همه ما به آن باور داریم. هوش مصنوعی حالا می‌تواند تا حد خوبی در تحقق این شعار و تبدیل آن به یک واقعیت به بشر کمک کند. الگوریتم‌های هوش مصنوعی با تجزیه و تحلیل منابع داده‌های مختلف مانند پرونده الکترونیک سلامت (EHR)، ژنومیک، دستگاه‌های پوشیدنی و عوامل محیطی می‌توانند افرادی را که در معرض خطر ابتلا به بیماری‌های خاص هستند شناسایی کنند.
رویههای درمانی شخصی سازی شده
در حالی که یک سرماخوردگی ساده می‌تواند شخصی را از پا در بیاورد، می‌تواند برای یک عده تنها در حد آبریزش بینی باشد، زیرا انسان‌ها با هم تفاوت دارند. از همین رو برنامه‌های درمانی و مراقبتی نیز نباید یکسان باشد. هوش مصنوعی توانایی این را دارد که با تجزیه و تحلیل تاریخچه پزشکی ما و وضعیت ژنتیکی که داریم و … بهترین و مناسب‌ترین برنامه‌ها را برای ما به صورت شخصی سازی شده ارائه کند. چنین رویههای درمانی هم می‌تواند دوران درمان را کوتاه کند، هم اثربخشی را افزایش می‌دهد و هم از مصرف بی‌رویه انواع مختلف دارو جلوگیری می‌کند.
کشف و توسعه دارو
احتمالا در این یکی دو سال حداقل یک بار به گوشتان خرده است که یک داروی جدید توسط هوش مصنوعی کشف شده است. فرآیند‌های سنتی کشف دارو بسیار گرانقیمت و زمان بر است. هوش مصنوعی با آنالیز مجموعه داده‌های بزرگ برای شناسایی دقیق‌تر و سریع‌تر داروهای جدید کمک کند. الگوریتم‌های یادگیری ماشینی می‌توانند نحوه عملکرد داروهای جدید را با بدن پیش‌بینی کنند و هم عملکرد دارو‌ها و هم فرآیند توسعه آن‌ها را تسریع کنند. در حال حاضر داروهای متعددی با هوش مصنوعی کشف شده‌اند که حتی مجوز آزمایش‌های بالینی را نیز از سازمان غذا و دارو آمریکا دریافت کرده‌اند.
دستیاران سلامت مجازی
شاید نسبت به کشف دارو یا تشخیص بیماری با هوش مصنوعی این موضوع کم اهمیت به نظر برسد اما دستیاران سلامت مجازی با وجود نقش ساده‌ای که دارند تاثیر بسیاری دارند. سالانه هزاران نفر بر اثر فراموشی مصرف به موقع دارو جان خود را از دست می‌دهند. دستیارهای مجازی به صورت ۲۴ ساعته می‌توانند در خدمت بیمار باشند، توصیه‌های مناسب و کاربردی به او ارائه دهند و مصرف دارو‌ها را به او یادآوری کنند. آن‌ها حتی می‌توانند همانند یک پزشک، به برخی از پرسش‌های بیمار در لحظه پاسخ دهند. حتی با پایش مداوم علائم و … وضعیت سلامتی را بررسی کنند.
جراحی رباتیک
جراحی بدون شک یکی از سخت‌ترین کارهای جهان است. کوچکترین خطایی می‌تواند جان انسانی را بگیرد. احتمالا واژه خطای پزشکی را هم زیاد شنیده‌ایم. حالا کم کم ربات‌های جراح دارند وارد میدان می‌شوند. هرچند که شاید همچنان ترجیح ما این باشد که یک پزشک انسانی ما را جراحی کند اما پیشرفت‌ها در این حوزه نشان می‌دهد که دقت بالای این ربات‌ها و عدم لرزش‌ها و تشخیص‌های مناسب می‌تواند آن‌ها را به جراح‌هایی حرفه‌ای تبدیل کند. این ربات‌ها می‌توانند به جراحی از راه دور کمک کنند.
سخن نهایی
به سبب ویژگی‌هایی این صنعت نظیر اهمیت راهبردی و همچنین داده‌محور بودن حوزه سلامت و درمان و پزشکی، این صنعت به یک میزبان عالی برای فناوری هوش مصنوعی تبدیل شده است. امروزه سرمایه گذاری‌ها در این زمینه بسیار قابل توجه بوده است و هم شرکت‌های بزرگ و هم استارتاپهای تازه تاسیس بسیاری در این حوزه فعالیت می‌کنند.
تجزیه و تحلیل داده‌های این حوزه می‌تواند به ما کمک کند بر اساس سوابق خودمان، از بروز یا حاد شدن بیماری‌های پیشگیری کنیم. همچنین هوش مصنوعی می‌تواند با بررسی دقیق‌تر تصاویر پزشکی، در زمان سریع و در مراحل اولیه، بیماری‌ها را تشخصی دهد. کشف دارو و دستیاران مجازی نیز از کاربردهای بسیار مهم فناوری هوش مصنوعی در سلامت و پزشکی هستند.
این فناوری می‌تواند آینده صنعت سلامت را دگرگون کند. نه تنها به عنوان یک روش برای بهبود رویههای درمانی فعلی، بلکه می‌تواند پارادایم جدیدی برای صنعت سلامت خلق کند.
