استارتاپ World، استارتاپ جدید سم آلتمن

سم آلتمن را امروزه به خاطر OpenAI و هوش مصنوعی ChatGPT می‌شناسیم. او که سال‌ها مدیرعامل شتابدهنده Y Combinator نیز بوده است، از سال ۲۰۱۹ پروژه‌ای را تحت عنوان Worldcoin شروع کرد که امروزه با نام World شناخته می‌شود. این پروژه که توسط شرکتی به نام Tools for Humanity به پیش می‌رود، هدف خود را ایجاد یک شبکهٔ جهانی هویتی و مالی معرفی کرده است. استارتاپ World تحت هدایت سم آلتمن، احتمالا یکی از غول‌های فناوری در سال‌‌های آینده خواهد بود. در این مقاله به معرفی این استارتاپ می‌پردازیم.

مقاله پیشنهادی: بیوگرافی سم آلتمن

آشنایی با استارتاپ World

استارتاپ World پروژه‌ای جاه‌طلبانه است که به‌دنبال تعریف دوباره‌ای از مفهوم هویت دیجیتال و توزیع عادلانه ثروت در مقیاس جهانی است. تیم این استارتاپ معتقد است که با رشد هوش مصنوعی، نیاز به یک نظام هویتی جهانی افزایش یافته و در آینده‌ای نه‌چندان دور، باید بتوان هویت انسانی را به‌طور غیرقابل انکار اثبات کرد. به همین دلیل، آن‌ها تلاش می‌کنند سیستمی بسازند که به هر انسان یک شناسه دیجیتال یکتا اختصاص دهد، بدون اینکه نیاز به نهاد مرکزی یا دولت باشد.

پایهٔ فنی این استارتاپ، بر ترکیب فناوری بایومتریک، بلاک‌چین و رمزنگاری استوار است. استارتاپ World با استفاده از دستگاهی به نام  Orb عنبیهٔ چشم افراد را اسکن می‌کند تا مطمئن شود که هر فرد فقط یک بار در سیستم ثبت می‌شود. این هویت دیجیتال که تحت عنوان “World ID” شناخته می‌شود، امکان تأیید انسان بودن را بدون افشای اطلاعات شخصی فراهم می‌کند. هدف نهایی این پروژه، ایجاد زیرساختی جهانی برای توزیع مزایای اقتصادی حاصل از پیشرفت‌های هوش مصنوعی و فناوری‌های نوین است.

هدف استارتاپ World چیست؟

استارتاپ World با هدف ساختن یک سیستم جهانی برای احراز هویت انسانی شکل گرفته است. این پروژه تلاش می‌کند راهی بیابد تا افراد بتوانند در فضای دیجیتال، بدون افشای اطلاعات شخصی، هویت واقعی خود را اثبات کنند.

سازوکار World ID در پی آن است که به هر انسان یک شناسه دیجیتال منحصربه‌فرد اختصاص دهد. این شناسه که از طریق اسکن چشم و پردازش محلی داده‌ها تولید می‌شود و به کاربر این امکان را می‌دهد تا در پلتفرم‌های مختلف، انسان‌بودن خود را بدون وابستگی به نهادهای متمرکز تأیید کند.

هدف اصلی World فراتر از مسائل فنی است. این استارتاپ می‌خواهد هویتی امن و جهانی بسازد تا از رشد بی‌رویه ربات‌ها، اکانت‌های جعلی و سو استفاده‌های گسترده در فضای آنلاین جلوگیری کند. در عین حال، بنیان‌گذاران این پروژه معتقدند که با گسترش هوش مصنوعی، باید راهی برای تقسیم منافع آن میان تمام انسان‌ها فراهم شود. World به‌دنبال آن است که زیرساختی ایجاد کند تا هر فرد، صرف‌نظر از ملیت یا وضعیت اقتصادی، سهمی از ارزش تولیدشده توسط فناوری داشته باشد. به باور تیم پروژه، چنین سیستمی می‌تواند در آینده نقش پایه‌ای در طرح‌هایی مانند درآمد پایه همگانی ایفا کند و به تعادل میان انسان و ماشین در اقتصاد دیجیتال کمک نماید.

استارتاپ World بر پایه چه فناوری‌هایی است؟

استارتاپ World برای تحقق اهداف خود از مجموعه‌ای از فناوری‌های پیشرفته و نوآورانه استفاده می‌کند که به‌طور ویژه به تأمین امنیت، حفظ حریم خصوصی و ایجاد سیستم‌های دیجیتال قوی برای احراز هویت اختصاص دارد. هستهٔ اصلی این سیستم مبتنی بر ترکیب دو فناوری حیاتی است: اسکن بیومتریک چشم و بلاک‌چین.

اسکن بیومتریک چشم و دستگاه Orb

همانطور که گفتیم، یکی از اجزای کلیدی فناوری World، دستگاه Orb است. این دستگاه یک گوی فلزی حاوی دوربینی است که به‌طور دقیق رگ‌های عنبیه و تصویر چهرهٔ افراد را اسکن می‌کند. Orb از فناوری بیومتریک برای شناسایی و تأیید هویت انسان‌ها استفاده می‌کند، که برخلاف روش‌های سنتی (مثل رمز عبور یا اسکن اثر انگشت)، دقت و امنیت بالاتری دارد.

نکتهٔ مهم این است که Orb تصاویر خام اسکن‌شده را ذخیره نمی‌کند. در عوض، دستگاه یک کد عنبیه رمزنگاری‌شده تولید می‌کند که حاوی اطلاعات هویتی فرد است. این کد به همراه سایر اطلاعات در یک شناسه دیجیتال به نام World ID ذخیره می‌شود. این سیستم به‌گونه‌ای طراحی شده است که حتی در صورت دسترسی به اطلاعات، حفظ حریم خصوصی افراد تضمین شود.

رمزنگاری و تکنولوژی‌های پیشرفته

برای حفظ امنیت و حریم خصوصی کاربران، World از روش‌های پیشرفته رمزنگاری و اثبات‌های بدون اطلاع (Zero-Knowledge Proof) بهره می‌برد. این روش‌ها به دستگاه‌های Orb اجازه می‌دهند تا هویت افراد را تأیید کنند بدون آنکه اطلاعات حساس یا شخصی آن‌ها را ذخیره یا افشا کنند.

در حقیقت، اثبات‌های بدون اطلاع به کاربران این امکان را می‌دهند که ثابت کنند اطلاعات خاصی دارند (مانند هویت انسانی) بدون آنکه آن اطلاعات را آشکار کنند. این فرایند نه‌تنها از نظر امنیتی فوق‌العاده است، بلکه به حفظ حریم خصوصی افراد در دنیای دیجیتال کمک می‌کند.

نسل جدید Orb و بهبود عملکرد

نسل جدید دستگاه Orb که در سال ۲۰۲۴ معرفی شد، به‌طور چشمگیری بهینه‌تر و کارآمدتر از نسخه‌های قبلی است.

این نسخه سبک‌تر و ساده‌تر طراحی شده و ۳۰٪ قطعات کمتری دارد، که باعث کاهش هزینه‌ها و افزایش سرعت عملکرد آن شده است. طبق گفتهٔ تیم توسعه‌دهنده، سرعت تأیید هویت در این نسخه جدید تا سه برابر افزایش یافته است. این پیشرفت‌ها نشان می‌دهد که World قصد دارد سیستم‌های خود را با سرعتی بیشتر و به‌طور گسترده‌تر در دسترس عموم قرار دهد.

به‌زودی، کاربران قادر خواهند بود تا در مکان‌های مختلف، مانند کافه‌ها یا حتی در منزل خود، از دستگاه Orb برای تأیید هویت استفاده کنند.

اکوسیستم دیجیتال World

ورای دستگاه Orb، استارتاپ World یک اکوسیستم دیجیتال گسترده‌تری را نیز در اختیار دارد که شامل چندین ابزار و محصولات مکمل است. یکی از این محصولات، Deep Face نام دارد. این ابزار به‌طور خاص برای مقابله با دیپ فیک‌ها طراحی شده است و قادر است در برنامه‌هایی مانند فیس‌تایم، زوم، تویتر و …، هویت کاربر را به‌طور دقیق تأیید کند. این ویژگی به‌ویژه در دنیای امروز که جعل‌های ویدیویی به یک مشکل جدی تبدیل شده‌اند، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

علاوه بر این، World یک کیف پول موبایل و شبکه بلاک‌چین اختصاصی به نام Worldchain نیز دارد. Worldchain بر پایه بلاک‌چین اتریوم ساخته شده است و سرویس‌های مرتبط با احراز هویت World ID را بر بستر آن اجرا می‌کند. این شبکه بلاک‌چین از نظر امنیت و قابلیت‌ اطمینان بسیار قدرتمند است و تضمین می‌کند که فرآیندهای تأیید هویت به‌صورت غیرمتمرکز و بدون دخالت نهادهای مرکزی انجام شوند.

 World ID Client چیست؟

در آینده، استارتاپ World قصد دارد ابزارهایی مانند World ID Client را معرفی کند که به افراد این امکان را می‌دهد تا بدون نیاز به دستگاه Orb، تنها با استفاده از شناسهٔ دیجیتال خود، هویتشان را تأیید کنند. این ابزار به‌ویژه برای کاربرانی که نمی‌خواهند یا نمی‌توانند از دستگاه Orb استفاده کنند، راه‌حل مناسبی خواهد بود. به این ترتیب، استارتاپ World در حال گسترش دامنهٔ خدمات خود است تا هر فرد بتواند به‌راحتی و با امنیت کامل، هویت خود را در فضای دیجیتال تأیید کند.

توکن WLD و مدل اقتصادی استارتاپ World

استارتاپ World، همان‌طور که در مسیر رشد و گسترش خود پیش می‌رود، یک ارز دیجیتال بومی به نام WLD یا توکن WorldCoin منتشر کرده است. این توکن به‌طور ویژه برای استفاده در اکوسیستم World طراحی شده و بر اساس مدلی از توزیع قرار دارد که با پیشرفت شبکه و افزایش کاربران، عرضه آن نیز افزایش می‌یابد.

در مدل اقتصادی World، بیشتر توکن‌ها به‌عنوان پاداش به کاربران «انسان و یکتا» تعلق می‌گیرد. برای مثال، افرادی که از دستگاه Orb برای احراز هویت استفاده می‌کنند، می‌توانند در یک بازه زمانی مشخص، حداقل ۱۶ توکن WLD دریافت کنند. همچنین، هر ماه مقدار مشخصی از توکن‌ها به تمامی کاربران واجد شرایط اختصاص داده می‌شود که این مقدار به‌مرور زمان کاهش می‌یابد تا انگیزه برای پیوستن زودهنگام به شبکه حفظ شود. این روند باعث می‌شود عرضه توکن WLD به‌طور دینامیک و متناسب با تعداد کاربران و فعالیت‌های شبکه تنظیم شود.

از جنبه عملی، توکن WLD کاربردهای مختلفی در اکوسیستم World خواهد داشت. از طریق اپلیکیشن موبایل World، کاربران قادر خواهند بود توکن‌های WLD و سایر ارزهای دیجیتال را به‌راحتی ارسال و دریافت کنند. علاوه بر این، آن‌ها می‌توانند از خدماتی مانند شبکه پیام‌رسانی خصوصی مبتنی بر World ID بهره‌برداری کنند.

این ارز دیجیتال همچنین وارد فازهای تجاری بزرگ‌تری شده است. برای مثال، World با شرکت‌هایی چون Visa همکاری کرده تا کارت اعتباری ویژه‌ای به نام «World Visa Card» ارائه دهد. این کارت به دارندگان آن این امکان را می‌دهد که هنگام خرید در فروشگاه‌ها، توکن‌های WLD را به ارزهای رایج تبدیل کرده و پرداخت‌های خود را انجام دهند. به این ترتیب، توکن WLD به‌عنوان یک ارز دیجیتال با کاربردهای واقعی در تراکنش‌های روزمره و تعاملات اقتصادی تبدیل می‌شود.

رمز ارز WroldCoin

این رمز ارز با وجود این که هنوز در ابتدای مسیر خود است اما عملکرد خوبی داشته است. قیمت هر رمز ارز Worldcoin حالا در حدود ۹۱ سنت است و اندازه بازار رمزارز Worldcoin در حدود ۱.۲ میلیارد دلار است. با در نظر گرفتن این که هنوز در ابتدای این مسیر هستیم، شاید در سال‌‌های آتی، با رشد بیشتر استارتاپ World، توکن Worldcoin به یکی از بزرگترین رمزارزهای جهان تبدیل شود.

کاربردها و موارد استفاده

World ID و توکن WLD کاربردهای متنوعی در حوزه‌های مختلف دارند و می‌توانند در بسیاری از خدمات آنلاین، مالی و تفریحی نقش کلیدی ایفا کنند.

تأیید هویت آنلاین

World ID به‌عنوان جایگزینی برای اسناد هویتی مانند پاسپورت و گواهینامه در پلتفرم‌های آنلاین استفاده می‌شود. برای مثال، شرکت Match Group از World ID برای تأیید هویت کاربران اپلیکیشن‌های خود مانند Tinder و Hinge استفاده می‌کند. همچنین، پلتفرم‌های اجتماعی مثل Telegram و Discord قصد دارند این شناسه دیجیتال را برای اعتبارسنجی حساب‌ها به‌کار بگیرند.

پرداخت و خدمات مالی

در کنار کارت Visa، اپلیکیشن World شامل بیش از ۱۵۰ مینی-اپ است که خدمات مالی مختلفی را ارائه می‌دهد. از جمله این خدمات می‌توان به تراکنش‌های مالی امن با همکاری با پلتفرم‌های مختلف مانند Kalshi و Morpho اشاره کرد. همچنین، یکپارچه‌سازی با Stripe به کاربران امکان انجام پرداخت‌های آنلاین امن را می‌دهد.

بازی‌های ویدیویی و تفریح

World ID در صنعت بازی‌های ویدیویی نیز کاربرد دارد. شرکت Razer این شناسه را به‌عنوان روش تأیید هویت در پلتفرم‌های خود گنجانده است، و Orb در فروشگاه‌های این شرکت در دسترس است. این امکان به گیمرها کمک می‌کند تا هویت خود را تأیید کرده و در مسابقات و فروم‌های آنلاین شرکت کنند.

استارتاپ سم آلتمن، روز به روز بزرگتر می‌شود

استارتاپ World تاکنون در بیش از ۱۰۰ کشور فعال شده و گزارش‌ها حاکی از ثبت‌نام بیش از ۲۶ میلیون نفر در این پلتفرم است. از این تعداد، حدود ۱۲ میلیون نفر از طریق اسکن Orb تأیید هویت شده‌اند. در آوریل ۲۰۲۵، World به‌طور رسمی در آمریکا راه‌اندازی شد و بیش از ۷۰۰۰ دستگاه Orb در شش شهر مهم مانند آتلانتا، آستین، لس‌آنجلس، میامی، نشویل و سان‌فرانسیسکو مستقر گردید. علاوه بر این، دستگاه‌های Orb در فروشگاه‌های Razer نیز در دسترس قرار گرفتند.

در این مراکز، کاربران پس از انجام اسکن چشم، ۱۶ عدد توکن WLD به‌عنوان پاداش دریافت می‌کنند. همچنین، برای تشویق به مشارکت در ایالات متحده، اپلیکیشن World به کاربران اولیه ۱۵۰ WLD پاداش داده است تا به تسهیل شروع کار این پلتفرم کمک کند.

چالش‌ها کم نیستند.

پروژه World از ابتدا با نگرانی‌های جدی در مورد حریم خصوصی و مسائل قانونی روبرو بوده است. منتقدان به‌ویژه نگران جمع‌آوری متمرکز داده‌های بیومتریک هستند که به گفته کارشناسان سایبری، این داده‌ها می‌توانند به‌طور غیرقابل برگشتی ذخیره شوند و به یک honeypot برای نظارت انبوه تبدیل شوند.

علاوه بر این، برخی هشدار داده‌اند که ارائه پاداش مالی در ازای داده‌های شخصی می‌تواند افراد آسیب‌پذیر را در معرض فشارهای اقتصادی قرار دهد و از آن‌ها بهره‌کشی شود. به عنوان نمونه، مسئولان برزیلی اعلام کردند که دریافت ارز دیجیتال در ازای اسکن چشم می‌تواند اعتبار رضایت کاربران را کلا زیر سؤال ببرد.

در واکنش به نگرانی‌های مختلف، مراجع تنظیم مقررات در کشورهای مختلف به فعالیت‌های World واکنش نشان داده‌اند. مهم‌ترین اقدامات عبارتند از:

• اسپانیا: در مارس ۲۰۲۴، نهاد حفاظت از داده‌های اسپانیا (AEPD) جمع‌آوری داده‌ها را متوقف کرد و شرکت متعهد شد تا پایان سال ۲۰۲۴ در اسپانیا فعالیتی نداشته باشد.

• پرتغال: سازمان حمایت از داده‌های پرتغال (CNPD) در مارس ۲۰۲۴ جمع‌آوری داده‌های بیومتریک World را برای ۹۰ روز متوقف کرد.

• فرانسه: نهاد نظارتی CNIL فرانسه در ژوئیه ۲۰۲۳ اعلام کرد که قانونی‌بودن عملیات World «مشکوک» است و بررسی‌هایی را آغاز کرد.

• آلمان: مرجع حفاظت از داده‌های ایالتی باواریا در دسامبر ۲۰۲۴ دستوری صادر کرد که بر اساس آن کاربران اروپایی می‌توانند داده‌های خود را از سیستم World حذف کنند.

• کنیا: وزارت کشور کنیا در اوت ۲۰۲۳ به‌دلیل نگرانی‌های امنیتی و حریم خصوصی، فعالیت World را متوقف کرد.

• هنگ‌کنگ: دفتر کمیسر حفاظت از داده‌های هنگ‌کنگ در مه ۲۰۲۴ اعلام کرد که فعالیت‌های Worldcoin (نام قبلی World) در این منطقه خلاف مقررات حریم خصوصی است و بلافاصله عملیات اسکن چشم را متوقف کرد.

• برزیل: آژانس حفاظت از داده‌های برزیل (ANPD) در ژانویه ۲۰۲۵ به Tools for Humanity دستور داد ارائه پاداش مالی یا رمزنگاری در ازای داده‌های بیومتریک را متوقف کند.

• اندونزی: وزارت ارتباطات اندونزی در مه ۲۰۲۵ پس از دریافت شکایات عمومی، فعالیت World را به‌عنوان «اقدام پیشگیرانه» موقتا مسدود کرد.

این واکنش‌ها نشان می‌دهند که بسیاری از دولت‌ها و نهادهای نظارتی در سراسر جهان نسبت به جمع‌آوری و پردازش داده‌های حساس مانند اسکن عنبیه نگران هستند و خواستار شفافیت بیشتر در نحوه ذخیره‌سازی و محافظت از این داده‌ها هستند.

دیدگاه‌های حامیان و مخالفان

حامیان World بر اهمیت تأیید هویت در عصر هوش مصنوعی تأکید دارند. آنها معتقدند که با پیشرفت هوش مصنوعی، سیستم‌های آنلاین به ابزاری نیاز دارند که بتواند انسان‌ها را از ربات‌ها تمایز دهد. یکی از افراد World بیان کرده است که «با پیشرفت هوش مصنوعی، تأمین اعتماد آنلاین اهمیت فزاینده‌ای پیدا می‌کند» و استاندارد «اثبات انسان‌بودن» می‌تواند این نیاز را برآورده کند.

همچنین، حامیان بر این باورند که توزیع رمزارز به همهٔ انسان‌های تأییدشده می‌تواند گامی مؤثر در جهت عدالت اقتصادی و تحقق درآمد پایه جهانی باشد. آنها همچنین معتقدند که World با استفاده از بلاک‌چین و بیومتریک، یک استاندارد هویتی جهانی و غیرقابل تغییر را معرفی می‌کند که می‌تواند مانعی در برابر ربات‌ها و سوءاستفاده از هوش مصنوعی باشد.

در مقابل مخالفان World نگران حریم خصوصی و مشکلات امنیتی مرتبط با این پروژه هستند. فعالان حوزه حریم خصوصی هشدار می‌دهند که ذخیره‌سازی داده‌های بیومتریک افراد، به‌ویژه داده‌هایی که تغییرناپذیر هستند، می‌تواند خطرات زیادی ایجاد کند. یکی از کارشناسان امنیتی می‌گوید: «وقتی ویژگی‌هایی مانند اثر انگشت یا عنبیه چشم به یک سیستم هویت جهانی متصل شود، دیگر قابل برگشت نخواهد بود و این یک تله جذاب برای نظارت و سوءاستفاده است».

علاوه بر این، بنیاد حریم خصوصی الکترونیک (EPIC) بر این باور است که پرداخت پاداش مالی برای جمع‌آوری اطلاعات شخصی افراد آسیب‌پذیر، نوعی «استثمار» است که می‌تواند خطرات سوءاستفاده از داده‌ها را افزایش دهد.

در نهایت، نظرات در مورد استارتاپ سم آلتمن کاملاً متناقض است. برخی آن را فناوری نوآورانه‌ای می‌دانند که می‌تواند مشکل تأیید هویت در عصر هوش مصنوعی را حل کند، در حالی که مخالفان معتقدند این پروژه می‌تواند حریم خصوصی افراد را به‌طور جدی تهدید کند. نهادهای دولتی نیز بیشتر در تلاش برای احتیاط و کاهش ریسک‌های احتمالی هستند. تنها زمان خواهد نشان داد که آیا World می‌تواند تعادلی بین نوآوری و حفاظت از حقوق کاربران ایجاد کند یا خیر.

آینده در انتظار جاه طلبی سم آلتمن

سم آلتمن با OpenAI خودش را به عنوان یکی از مهمترین اشخاص دنیا معرفی کرد. در حالی که او توانست بر قله هوش مصنوعی بایستد، حالا می‌خواهد بر هویت انسانی متمرکز شود. گویا این کارآفرین و نابغه سیلیکون ولی، بیش از حد تصورات جاه طلب است. استارتاپ World در حالی که هنوز ناشناخته است، اما اگر به موفقیت برسد، احتمالا به بخشی جدا ناپذیر از زندگی هر انسانی، یا به عبارتی هر هویتی تبدیل شود. تا به امروز ۲۶ میلیون نفر را کنار هم گرد آورده است، باید منتظر ماند که آیا می‌تواند ۸ میلیارد انسان را احراز هویت کند یا خیر.